«Lost in Trancelation – a festival within a festival» είναι ο τίτλος του διήμερου psy trance event που γίνεται στο πλαίσιο του Plisskën Festival (Republic Stage) και το γεγονός ότι σε αυτό συμμετέχουν μερικά από τα κορυφαία ονόματα των πρωτοπόρων του είδους τού δίνει μια «revival» αύρα, τρεις σχεδόν δεκαετίες αφότου αντήχησαν οι πρώτες psy νότες στην πρώην πορτογαλική αποικία της Γκόα στην Ινδία, ονομαστό ταξιδιωτικό προορισμό ήδη από την εποχή των hippies. Από εκεί γρήγορα «μεταλαμπαδεύτηκαν» στην Ευρώπη, την Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο, σε κλαμπ, ντίσκο και βέβαια σε υπαίθρια πάρτι και φεστιβάλ, που θεωρούνται το ιδανικότερο σκηνικό για να ακούσεις και να χορέψεις μια τέτοια μουσική, ενώ πολλαπλασιάστηκαν και τα labels.
Η ψυχεδελική trance, η (αντι)κουλτούρα της οποίας μοιράζεται πολλά κοινά με τη ροκ ψυχεδέλεια των ’60s, κάτι που ασπάζονταν και θεμελιωτές της όπως ο Laurent Garnier, ο Fred Disco, ο Raja Ram και ο πρόσφατα αποδημήσας Goa Gil, εξελίχθηκε στο πιο «φευγάτο» είδος της ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής, που είναι γνωστότερη με τη γενική ονομασία «rave». Σταδιακά χωρίστηκε κι αυτή σε διάφορα υποείδη (Goa trance, full-on, dark, forest, progressive, uplifting, psybient κ.ά.) και παρότι −με κάποιες εξαιρέσεις− δεν έγινε ποτέ ακριβώς mainstream, επηρέασε ποικιλοτρόπως και πιο εμπορικά είδη dance μουσικής, «έντυσε» επίσης μουσικά γνωστές ταινίες, όπως το «Matrix Reloaded» (Juno Reactor). Ανάμεσα στα πιο γνωστά υπαίθρια psy trance φεστιβάλ στις μέρες μας είναι τα Ozora (Ουγγαρία), Universo Paralello (Βραζιλία), το Glade stage του Glastonbury (Βρετανία), τα Voov Experience, Antaris (Γερμανία), Modem (Κροατία), Boom και ZNA Gathering (Πορτογαλία), ενώ «μελανή σελίδα» στην ιστορία της σκηνής αποτέλεσε η πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στο Nova Festival στο Ισραήλ στις 6/10/23. Μέσα σε αυτή την πορεία των τριών και πλέον δεκαετιών, η psy trance γνώρισε πολλές καλές και λιγότερο καλές στιγμές, όπως συμβαίνει με όλες τις μουσικές υποκουλτούρες, παραμένει όμως «ζωντανή», με το ενδιαφέρον γι’ αυτή να εμφανίζεται ανανεωμένο. Στα πιο αξιομνημόνευτα παλιά και νεότερα labels συγκαταλέγονται τα Blue Room, Flying Rhino, Tip records, Etnicanet records, Shamanic Tales, Dragonfly, Iboga records, Sacred Technology και Nano records.
Το κεντρικό ζητούμενο για καλλιτέχνες σαν εμάς είναι να φέρνουμε κοντά ανθρώπους από όλο τον κόσμο, από όλες τις ηλικίες και τα κοινωνικά στρώματα, για να απολαύσουν και να γιορτάσουν τη δύναμη της ζωής μέσα από μια μουσικοχορευτική τελετουργία…
Αν η Γκόα υπήρξε το ασιατικό «λίκνο» της psy, το Λονδίνο ήταν σε μεγάλο βαθμό το ευρωπαϊκό του αντίστοιχο – καλλιτέχνες όπως οι Βρετανοί James Monro (Stereo Society) και Dick Trevor (Nano records), που θα εμφανιστούν στην Πειραιώς 260, ήταν από τους πιονέρους μιας μουσικής που συνδύαζε ethnic και φουτουριστικές ηλεκτρονικές μελωδίες με bpm που «τερμάτιζαν» τα κοντέρ, είχε όμως ταυτόχρονα την chill πλευρά της, από όπου επίσης προέκυψαν αριστουργήματα. Στους σπουδαιότερους βετεράνους του είδους συγκαταλέγονται ο Ιταλός Max Lafranconi (Etnicanet) και ο Γάλλος Frederick Holyszewski ή Dado (Deedrah).
Ο Max ξεκίνησε ως DJ στα τέλη των ’70s παίζοντας disco, όταν το είδος αυτό κυριαρχούσε στο μουσικό στερέωμα, για να «στραφεί» αργότερα στην acid house, την electro, την techno και τη psy trance, που εν τέλει τον κέρδισε. Συνθέτης, παραγωγός, DJ και από τα μεγαλύτερα ονόματα της σκηνής –το 2005 βραβεύτηκε ως ο κορυφαίος DJ της Ίμπιζα−, ζει και εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στο διάσημο και για τη μουσική του σκηνή ισπανικό θέρετρο, όντας ο ιθύνων νους των Etnica, τους οποίους ξεκίνησε το 1994 μαζί με τους Maurizio Begotti, Carlo Paterno και Andrea Rizzo, όπως και των πρότζεκτ Etnicanet, Pleiadians, Crop Circles κ.ά., καθώς και των περίφημων SFS studios.
Οι Etnica γρήγορα ξεχώρισαν για τον ιδιαίτερο ήχο τους, που αναδείχθηκε σε «σήμα κατατεθέν» κι έγιναν headliners σε πολλά διεθνή lineups. «Τα ταξίδια μας σε Ευρώπη, Ασία και Λατινική Αμερική εμπλούτισαν τόσο τις εμπειρίες όσο και τη μουσική μας, που αναλόγως με το πρότζεκτ έχει στοιχεία από psy, techno, low beat και electronic dub», λέει ο Max. «Το κεντρικό ζητούμενο για καλλιτέχνες σαν εμάς είναι να φέρνουμε κοντά ανθρώπους από όλο τον κόσμο, από όλες τις ηλικίες και τα κοινωνικά στρώματα, για να απολαύσουν και να γιορτάσουν τη δύναμη της ζωής μέσα από μια μουσικοχορευτική τελετουργία… Η μουσική είναι το “οξυγόνο” μου τριάντα χρόνια τώρα και δεν θα σταματήσω να γράφω και να παίζω όσο έχω κοινό. Αν κουραστώ ή πάψω να συγκινώ, θα αλλάξω επάγγελμα, θα γίνω ψαράς, που πολύ μου αρέσει!». Συμφωνεί ότι η psy, όπως και γενικότερα η ηλεκτρονική χορευτική μουσική, που θεωρεί μια οικουμενική γλώσσα, συνεχίζει να εξελίσσεται και κομβικό ρόλο σε αυτό παίζει «η τεχνολογία της μουσικής παραγωγής, η οποία βελτιώθηκε πολύ στην πορεία. «Ξεκινήσαμε με αναλογικά synths, όπως το Korg MS-20 και το Roland SH-101, και πλέον, χάρη στις νέες δυνατότητες που μας δίνει διαρκώς η ψηφιακή ηχογράφηση, διαθέτουμε πολύ περισσότερες δημιουργικές επιλογές». Δηλώνει ότι αγαπά ιδιαίτερα την Ελλάδα, επικαλούμενος και το γνωστό ρητό «una faccia, una razza», και διαβεβαιώνει ότι το Trancelation Festival θα σκίσει!
Ο Dado έκανε «ντεμπούτο» στη psy trance σκηνή το 1996 με το σχήμα Transwave, η πρώτη τους μάλιστα εμφάνιση εκτός Γαλλίας ήταν, θυμάται, εδώ, στην Αθήνα. «Τα πράγματα σήμερα στον χώρο έχουν αλλάξει πάρα πολύ, από τον ρυθμό, την τεχνολογία και το κοινό μέχρι το όλο feeling. Μια ουσιώδης διαφορά, ας πούμε, είναι τα κινητά, που χρησιμοποιούνται πια κατά κόρον σε πάρτι και συναυλίες κάθε είδους, οπότε απαθανατίζονται μεν περισσότερα πρόσωπα και στιγμιότυπα από ποτέ σε ένα event, αυτό όμως σίγουρα δεν συμβάλλει στην απερίσπαστη απόλαυση της μουσικής και στο συναίσθημα μιας κοινής μυσταγωγικής εμπειρίας. Χάρη και στη γιγάντωση των social media, η εμπειρία ενός μουσικού event είναι σήμερα περισσότερο εγωκεντρική παρά συλλογική».
Πιστεύει, εντούτοις, ότι ο βασικότερος παράγοντας για την επιτυχία ενός τέτοιου event δεν είναι η ατμόσφαιρα, ούτε καν τα ονόματα που συμμετέχουν, αλλά ο ήχος. Aυτό, καθώς λέει, δεν είναι μόνο ζήτημα αξιόπιστων ηχοσυστημάτων αλλά και ενεργειακής ποιότητας, «κάτι που ξέρουν να κάνουν άριστα σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο όρος techno είναι το πρώτο συνθετικό της λέξης τεχνολογία!». Μια τεχνολογία που βέβαια αφορά και την ίδια την παραγωγή της μουσικής, τους υπολογιστές, τα όργανα, τα μηχανήματα κ.λπ., καθώς η εξέλιξη είναι ευδιάκριτη ακόμα και σε διασκευές παλιότερων κομματιών. «Κάτι άλλο ωστόσο που λείπει σήμερα είναι η προσωπική σφραγίδα του καλλιτέχνη. Παλιότερα άκουγες ένα κομμάτι κι αμέσως καταλάβαινες ποιος το έφτιαξε, σήμερα τα περισσότερα μοιάζουν να βγήκαν από την ίδια λούπα, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει σε πολλά μουσικά είδη». Χαίρεται πάντως που διαπιστώνει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για την «κλασική», τη λεγόμενη retro ή old school psy, το βρίσκει αισιόδοξο. Ο Dado μόλις κυκλοφόρησε το τελευταίο του άλμπουμ «Form & Void» (Shamanic Tales) μαζί με τον Shanti.
Και οι δύο καλλιτέχνες έχουν εμφανιστεί πολλές φορές στην Ελλάδα, μια χώρα στην οποία το μουσικό αυτό είδος γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση, παρά τις αντίξοες συνθήκες που συχνά αντιμετώπισε – από την ειδησεογραφική «κάλυψη» μιας αστυνομικής εφόδου σε ένα τέτοιο πάρτι έγινε διάσημη και η «μάνα ρέιβερ»! Όσο για τους Έλληνες πρωτοπόρους του είδους, σε αυτούς σίγουρα συμπεριλαμβάνεται ο Stavros (Ahimsa), παρότι δεν θέλησε ποτέ να γίνει επαγγελματίας DJ. Ο Stavros ξεκίνησε να παίζει rock, pop, funky και soul μουσικές το 1967 στο club Problem με τον Κώστα Τουρνά και αργότερα με τους Πελόμα Μποκιού, τον Εξαδάκτυλο και άλλα ροκ σχήματα στις Εννέα Μούσες, το Τσιν-Τσιν και αλλού. Αργότερα βρέθηκε στο Λονδίνο, όπου συνέχισε να ασχολείται με τη μουσική, παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα, παίζοντας μεταξύ άλλων στο club Morton’s. Μετά από ένα διάστημα αποχής ξαναβρέθηκε πίσω από τα decks στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οπότε συνέβη και η «έκρηξη» της ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής, ευτύχησε μάλιστα να είναι στη συντροφιά των πρώτων Βρετανών καλλιτεχνών που εντρύφησαν στη psy trance, όπως οι Raja Ram και Graham Wood − έκανε βέβαια κι εκείνος τη «θητεία» του στην Γκόα και ένα από τα συναρπαστικότερα υπαίθρια πάρτι που θυμάται ήταν το 1996 στο Μπαλέσουαρ της Ινδίας. «Ήταν ωραίες εποχές, ήμασταν όλοι μια αγαπημένη παρέα και παίζαμε μουσική για τη φάση μας… Σταδιακά η psy σκηνή “διασπάστηκε” και χώρισε σε διάφορα υποείδη και labels, ένα κομμάτι της έγινε πιο εμπορικό, το πνεύμα της όμως παραμένει ζωντανό κι αυτό οφείλεται στη φοβερή ενέργεια που βγάζει∙ συνεχίζει, δε, να εξελίσσεται».
Μερικά ακόμα σπουδαία ονόματα, όπως οι Iaian Rive (Cydonia, Semsis, Universal Sound), Mauricio (ο έτερος των σημερινών Etnica, που θα παίξει back to back με τον Max), μαζί και οι «δικοί μας» Nikos (Liquid Love) και Jordan (TMC Dragonfly records), συμπληρώνουν το «ρόστερ» ενός μουσικού event που για τους λάτρεις της psy trance θεωρείται άχαστο. Όπως λέει και η event manager του Plisskën Festival Θεοδώρα Καρακάση, «η ιδέα προέκυψε γιατί θέλαμε να προσφέρουμε σε μια νέα γενιά που δεν πρόλαβε την αυθεντικότητα των trance parties την “original” μορφή τους σε μια ειδικά διαμορφωμένη σκηνή, το Republic Stage. Προσπαθούμε πάντα να εντάσσουμε καινούργιες ιδέες στο φεστιβάλ, με στόχο να ενώνουμε τους πολλούς διαφορετικούς μουσικούς κόσμους ώστε κανείς να μη χάνεται στη μετάφραση!».
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το Plisskën Festival και το Lost in Trancelation εδώ
