Νέες ρυθμίσεις που φέρονται να μελετώνται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης για τη διαδικασία απόδοσης μισθωμένων ακινήτων μετά τη λήξη της σύμβασης ενοικίασης προκαλούν έντονη ανησυχία και αναμένεται να διαταράξουν περαιτέρω την ήδη εύθραυστη ισορροπία στην αγορά ενοικίων. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το iPaidia.gr, εξετάζεται η επέκταση της ταχείας διαδικασίας της “διαταγής απόδοσης μισθίου” ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει οφειλή ενοικίων, αλλά και η πιθανή ανάθεση της έκδοσής της σε δικηγόρους αντί δικαστών, χωρίς καν προηγούμενη ακρόαση του ενοικιαστή.
Οι προτεινόμενες αλλαγές και οι φόβοι
Όπως αποκάλυψε στο iPaidia.gr ο Άγγελος Σκιαδάς, δικηγόρος και πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Προστασίας Ενοικιαστών (ΠΑΣΥΠΕ), ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας είχε ανακοινώσει από τον Φεβρουάριο του 2025, σε συνέδριο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), ότι μελετάται η επέκταση της δυνατότητας έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου και λόγω απλής λήξης της μίσθωσης, όχι μόνο λόγω καθυστέρησης μισθωμάτων.
Η διαδικασία αυτή σήμερα εφαρμόζεται μόνο για χρέη ενοικίων και ολοκληρώνεται σχετικά γρήγορα (περίπου 40 ημέρες). Η επέκτασή της στη λήξη της μίσθωσης θα επιτάχυνε δραματικά την έξωση.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το σενάριο, που σύμφωνα με τον κ. Σκιαδά εξετάζεται, η διαταγή αυτή να εκδίδεται όχι από δικαστή, αλλά από ανεξάρτητο δικηγόρο που θα ορίζεται από το Πρωτοδικείο, χωρίς να προβλέπεται ακρόαση του ενοικιαστή. Πρόκειται για μια διοικητικού τύπου, σύντομη διαδικασία.
Ο ΠΑΣΥΠΕ, ωστόσο, εκφράζει φόβους για ένα ακόμη πιο ριζοσπαστικό ενδεχόμενο: η πρόταση, σύμφωνα με αναφορές του Συλλόγου, μπορεί να προβλέπει την αποβολή “με διαταγή που θα εκδίδεται απευθείας από τον δικηγόρο του ιδιοκτήτη”, καταργώντας ουσιαστικά κάθε εμπλοκή δικαστηρίου και αφαιρώντας από τον ενοικιαστή κάθε δικαίωμα υπεράσπισης πριν την έξωση.
Η σημερινή διαδικασία και οι πιέσεις των ιδιοκτητών
Σήμερα, όταν λήγει μια μίσθωση (κατοικίας ή επαγγελματική) χωρίς να υπάρχουν χρέη, ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να ζητήσει διαταγή απόδοσης. Πρέπει να ακολουθήσει τη χρονοβόρα δικαστική οδό της αγωγής απόδοσης λόγω λήξης, με τη δικάσιμο να ορίζεται μήνες αργότερα και την απόφαση να εκδίδεται μετά από άλλους 2-3 μήνες.
Οι ιδιοκτήτες από την πλευρά τους ζητούν επιτάχυνση, καθώς συχνά αντιμετωπίζουν περιπτώσεις ενοικιαστών που παραμένουν στο ακίνητο μετά τη λήξη της σύμβασης, συχνά χωρίς να πληρώνουν, προκαλώντας τους οικονομική ζημία και ταλαιπωρία. Η προτεινόμενη αλλαγή φαντάζει στα μάτια τους ως λύση για τον περιορισμό του κόστους και της γραφειοκρατίας.
Κοινωνικές και Νομικές Προεκτάσεις
Η υιοθέτηση μιας τέτοιας ρύθμισης, ειδικά η κατάργηση της δικαστικής ακρόασης, εγείρει σοβαρά ζητήματα. Αφαιρεί θεμελιώδη δικαιώματα από τον ενοικιαστή, που θεωρείται ο πιο αδύναμος συμβαλλόμενος. Οι συνέπειες μπορεί να είναι δραματικές όχι μόνο για οικογένειες, αλλά και για μικρές επιχειρήσεις που στεγάζονται σε μισθωμένα ακίνητα, ειδικά σε μια περίοδο όπου το στεγαστικό πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ. Η έλλειψη οποιασδήποτε ασφαλιστικής δικλείδας για περιπτώσεις έκτακτων δυσκολιών (οικονομικών, κοινωνικών) θέτει υπό αμφισβήτηση την αρχή της αναλογικότητας.
Οι αλλαγές αυτές φέρονται να εντάσσονται στην ευρύτερη αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Παράλληλα, παρατηρείται ήδη μια τάση αυστηροποίησης από πλευράς ιδιοκτητών, με εντατικούς ελέγχους στους υποψήφιους ενοικιαστές (φορολογικές δηλώσεις, αποδείξεις μη οφειλών) και συζητήσεις για τη δημιουργία μητρώου κακοπληρωτών από την ΑΑΔΕ. Η συζήτηση για την επιτάχυνση των εξώσεων αναδεικνύει τη σύγκρουση μεταξύ της προστασίας της ιδιοκτησίας και της διασφάλισης του δικαιώματος στη στέγη και τη δίκαιη διαδικασία.
