Είναι μια ερώτηση που πολλοί συχνά μου κάνουν γνωστοί και άγνωστοι φίλοι. Η απάντηση που δίνω είναι πως: «Το τραγούδι δεν είναι πρωτάθλημα». Κι όμως ακόμα και μουσικοί και δημιουργοί, αλλά κι ερμηνευτές, επιμένουν. Κι αρχίζουν να μου λεν για την πρώτη πεντάδα, δεκάδα κλπ.
Μιλάμε για λαϊκό τραγούδι με την ευρύτερη έννοια του όρου και ότι αυτό συνεπάγεται. Δεν αγγίζουμε, ρόκερς και τραγουδοποιούς, ούτε «δημοτικούς».
Δυστυχώς ακόμη κι έτσι αδικούμε πολλούς ικανούς, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Μια απλή παράθεση λοιπόν, υποκειμενικού χαρακτήρα, με βάση όμως όσα γνωρίζω, κι έχοντας ακούσει, ερευνήσει και διαβάσει τα «άπαντα» της δισκογραφίας, της μουσικής βιβλιογραφίας και ιστορίας. Ίσως έτσι γλυτώσω κάποια στιγμή, απ’ την ενοχλητική αυτή ερώτηση…
Κρατάω μια κάποια χρονολογική ιεραρχία:
Αντώνης Διαμαντίδης, ο ξακουστός Νταλγκάς και μαζί ο επίσης μεγάλος μάστορας Βαγγέλης Σωφρονίου και ο περίτεχνος Κώστας Νούρος
Είναι μια τριπλέτα που για μένα πάει μαζί. Ενιαία και αδιαχώριστη. ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ ευλογημένοι απ’ το Θεό, με μια μοναδική μες το μεγαλείο τους αίσθηση του μέτρου και της τοποθέτησης της φωνής. Όσο πρέπει, εκεί που πρέπει, όταν πρέπει. Άρθρωση, συναίσθημα, έκταση, ο καθένας με τις δικές του αναλογίες και ταυτότητα γι’ αυτό και το αποτέλεσμα ξεχωριστό.
Γιώργος Κάβουρας και Στελλάκης Περπινιάδης.
Συνοδοιπόροι στη ζωή και την τέχνη. Διαφορετικοί αλλά τόσο σπουδαίοι και οι δυο. Το «γούστο» μου ταιριάζει περισσότερο στον τρόπο του πρώτου, αλλά πώς να «παραλείψεις» τον δεύτερο. Τον ακούς και μεμιάς σχεδόν κοντεύεις ν’ αλλάξεις γνώμη…
Στράτος Παγιουμτζής & Πρόδρομος Τσαουσάκης
Το σεργιάνισμα απ’ το ρεμπέτικο στο λαϊκό του ’50. Αυτοί δίνουν τα ζύγια για τους κατοπινούς. Πιο «ανεξέλεγκτος» ο πρώτος, πιότερο «εσωτερικός» ο δεύτερος.
Νίκος Γούναρης
Αηδονόλαλος. Έφυγε από τη ζωή το Μάη του 1965, εξαιτίας ενός παλιού τραύματος που τον είχε αναγκάσει να φέρει ξύλινο πόδι, και εξελίχθηκε σε καρκίνο. Την ίδια μέρα ο άρχων της Columbia, Τάκης Λαμπρόπουλος, έδωσε εντολή, στην βιτρίνα του καταστήματος Αφοί Λαμπρόπουλοι στην Σταδίου, να αναρτηθεί το πορτραίτο του καλλιτέχνη ως φόρος τιμής στην προσφορά του στο ελληνικό τραγούδι. Μπροστά από την κάδρο του στην άδεια βιτρίνα με τις υποβλητικές κουρτίνες για φόντο στήθηκε λαϊκό προσκύνημα που αποθανάτισε ο φακός του μετρ της καλλιτεχνικής φωτογραφίας, Τάκη Πανανίδη.
Στέλιος Καζαντζίδης
Ο Βάρδος
Μανώλης Αγγελόπουλος & Πάνος Γαβαλάς
Ο μεγάλος Ανατολικός και ο μέγας κεχριμπαρένιος.
Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Μανώλης Μητσιάς
Η θεϊκή «ξύλινη» φωνή και ο «συνεχιστής» της σχολής του στο έντεχνο.
Βαγγέλης Περπινιάδης & Μιχάλης Μενιδιάτης & Σπύρος Ζαγοραίος
Μια ακόμη δυνατή τριπλέτα με εμφανείς διαφορές. Ατμοσφαιρικοί οι δύο τελευταίοι με δυνατά και διαχρονικά σουξέ. Φωνή βυζαντινή και διαμαντένια ο πρώτος με την πιο πλατιά γκάμα σχεδόν απ’ όλους τους άλλους μεγάλους. Υψηλών δυνατοτήτων ερμηνευτής.
Στράτος Διονυσίου & Δημήτρης Μητροπάνος
Ο Στράτος άργησε αλλά απ’ τα μισά του ’60 και μετά έλαμψε δυναμικά. Παρά τις ατυχίες του στα χρόνια του ’80 με την τέλεια ερμηνεία του και την ψυχή του «Τα πήρε όλα κι έφυγε» μέχρι και το βιαστικό αντίο του. Ο Μητροπάνος στο ’70 έδειξε τον «πλούτο» του και μετά από μια κάμψη στην επόμενη δεκαετία, ξαναπήρε πανηγυρικά τη ρεβάνς. Δυστυχώς κι εκείνος έφευγε νωρίς.
Σταμάτης Κόκοτας & Γιάννης Πουλόπουλος & Τόλης Βοσκόπουλος
Ερμηνευτές με δική τους ταυτότητα ο καθένας, που αγκαλιάστηκαν από το κοινό. Ο μπελκάντο, ο στακάτος και ο αισθαντικός, θα λέγαμε αν είχαμε «ταινία» με πρωταγωνιστές τους τρεις τους. Δοξάστηκαν όσο λίγοι ενώ χρεώνονται και αθάνατες επιτυχίες στο ενεργητικό τους
Γιάννης Πάριος & Γιώργος Νταλάρας
Φωνές με χάρη και εκφραστικότητα αλλά και διάρκεια. Μεγάλοι τεχνίτες. Με διαφορετική στόχευση. Πιο ερωτικός ο πρώτος, περισσότερο κοινωνικός και «έντεχνος» ο δεύτερος δίχως να παραγνωρίζουμε τη λαϊκή ρίζα του. Ο δεύτερος συνδέθηκε μεταξύ άλλων και με την αναβίωση του ρεμπέτικου και των latin ενώ ο πρώτος έκανε τα Κυκλαδίτικα να ακούγονται απ’ τη Θράκη μέχρι την Κρήτη.
Η μοίρα αυτών των επιλογών αφήνει απ’ έξω αρκετούς ακόμη άξιους κι ας μην κρατήσαμε τυπικά τη «δεκάδα». Να σημειώσω πως στους τραγουδιστές σε μεγάλο βαθμό τους κάνουν τα τραγούδια και οι επιλογές τους σε συνδυασμό με την αλήθεια και την πειστικότητά τους. Έτσι κάποιοι λιγότερο προικισμένοι βγαίνουν «μπροστά» από άλλους που θεωρητικά είναι περισσότερο «οπλισμένοι…
