«Καλοκαίρι χωρίς πανηγύρι, είναι σαν φαγητό χωρίς αλάτι». Γιατί εδώ που τα λέμε, δεν υπάρχει κάποιος που να μην έχει συνδέσει τα πανηγύρια με τα καλοκαίρια και ειδικά εκείνων των παιδικών μας χρόνων, στο χωριό.
Πλαστικές καρέκλες, κρέας στη λαδόκολλα, μπίρες ή κρασί και χορός μέχρι το πρωί. Πάγκοι, μαλλί της γριάς, το κόκκινο γλειφιτζούρι κοκοράκι, λουκουμάδες, παγωτό της μηχανής, είναι κάποιες από τις εικόνες και γεύσεις που έχουν μείνει ανεξίτηλες στη μνήμη μας. Αλλά, υπάρχουν μέχρι και σήμερα, αφού τα αθάνατα ελληνικά πανηγύρια κάθε καλοκαίρι μάς περιμένουν για τρικούβερτα γλέντια με παραδοσιακά όργανα, μουσικές, χορούς και τραγούδια.
Τα περισσότερα είναι αφιερωμένα στον πολιούχο κάθε τόπου και διεξάγονται παραμονή και ανήμερα της εορτής του Αγίου. Υπάρχουν, όμως και πανηγύρια και μάλιστα, πλέον, πολλά, σε όλη τη χώρα για να γιορτάσουν κάποιο τοπικό προϊόν, όπως για παράδειγμα η γιορτή της ντομάτας, του κρασιού, κ.ά. Κι επειδή τα περισσότερα ξεκινούν αρχές Ιουλίου και κορυφώνονται τον Αύγουστο, δείτε παρακάτω κάποια από τα πιο διάσημα πανηγύρια του καλοκαιριού.
Πανηγύρι Λαγκάδας, Ικαρία
Η «αρχόντισσα των πανηγυριών», Ικαρία έχει το πιο διάσημο σε όλη τη χώρα και δεν είναι άλλο από αυτό που διοργανώνεται στη Λαγκάδα. Έχοντας εξελιχθεί σε «θεσμό», προσελκύει χιλιάδς επισκέπτες όλων των ηλικιών, ντόπιους αλλά και τουρίστες, που βιώνουν μία μοναδική εμπειρία ζωής, και δεν είναι υπερβολή.
Πραγματοποιείται το Δεκαπενταύγουστο, μετά την πρωινή λειτουργία στο μικρό ξωκλήσι, όπου ο κόσμος από πολύ νωρίς πιάνει τον χορό με τον ικαριώτικο σκοπό να κυριαρχεί, και σταματάνε μέχρι να βγει ο ήλιος την επόμενη μέρα. Στα τραπέζια κάτω από τα πλατάνια σερβίρονται παραδοσιακά εδέσματα του νησιού όπως το ρασκό (ντόπιο κατσίκι ελευθέρας βοσκής) με πιλάφι. Φυσικά, το κρασί από τις τοπικές ποικιλίες έχει την τιμητική του.
Πανηγύρι Κοίμησης Θεοτόκου, Κυκλάδες
Οι Κυκλάδες φημίζονται και για τα πανηγύρια τους, τον Δεκαπενταύγουστο, όπου τα νησιά τιμούν με κάθε μεγαλοπρέπεια και γιορτή την Παναγία. Από τα πιο χαρακτηριστικά όλων, είναι εκείνο της Παναγίας της Τήνου, με τις εκδηλώσεις να διαρκούν μέχρι τις 23 Αυγούστου και ταυτόχρονα να τιμάται και η επέτειος της βύθισης του αντιτορπιλικού Έλλη στις 15 Αυγούστου του ’40 από τους Ιταλούς.
Χοροί με παραδοσιακές φορεσιές υπό τους ήχους του βιολιού, του λαούτου και της τσαμπούνας κυριαρχούν στο ορεινό χωριό Φιλώτι στη Νάξο, ενώ στην Αμοργό άφθονη Αμοργιανή ψημένη ρακή συνοδεύει το παραδοσιακό κοκκινιστό κρέας με πατάτες που σερβίρεται στην Παναγία την Πανοχωριανή, όπου οι πιστοί φτάνουν καβάλα σε γαϊδουράκια.
Αλλά και στην Πάρο ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου είναι ένα σημαντικό γεγονός. Στην Παροικιά, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην Παναγία Εκατονταπυλιανή, τόσο για την περιφορά της εικόνας, όσο και για το παραδοσιακό γλέντι που διοργανώνεται με μπόλικο κρασί και τοπικούς μεζέδες.
Πανηγύρι Προφήτη Ηλία, Αγιάσος
Ένα από τα σπουδαιότερα πολιτιστικά δρώμενα στη Λέσβο λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο παραμονές του Άι Λιός στις 19 Ιουλίου. Με ιδιαίτερη λαμπρότητα, λοιπόν, το τριήμερο 18,19, 20 Ιουλίου διοργανώνονται εκδηλώσεις για να τιμήσουν την μνήμη του Προφήτη Ηλία, οι οποίες καταλήγουν το βράδυ σε ολονύχτιο γλέντι με ζωντανή μουσική και παραδοσιακό φαγητό, που ξεσηκώνει τα πλήθη.
Από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του συγκεκριμένου πανηγυριού η παρέλαση αλόγων στο χωριό (και η βράβευση του ωραιότερου το τελευταίο βράδυ), μια αναβίωση εθίμου από τα πολύ παλιά χρόνια όταν την παραμονή του Προφήτη Ηλία οι άντρες μόνο του χωριού ανέβαιναν με τα άλογά τους στον Όλυμπο, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται μέχρι και σήμερα η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Μία διαδικασία κατά την οποία οι άντρες έδειχναν την ομορφιά και την λεβεντιά τους, ντυμένοι και στολισμένοι με τα καλά τους παντελόνια και πουκάμισα, με μοναδική παρέα τα, επίσης, στολισμένα ζώα.
Πανηγύρι Αγ. Μαρκέλλας, Χίος
Μέχρι την δεκαετία του 1960 το πανηγύρι της Αγίας Μαρκέλλας στη Χίο συγκρινόταν σε μεγαλοπρέπεια και απήχηση με εκείνο της Παναγίας στην Τήνο, ενώ χαρακτηριζόταν ως ένα μεγάλο κοινωνικό γεγονός όχι μόνο για το νησί, αλλά για ολόκληρη την Ελλάδα. Πλήθος κόσμου συνέρρεε στο νησί προκειμένου να προσκυνήσει την εικόνα της Αγίας, η οποία μαρτύρησε σε πολύ μικρή ηλικία, βρίσκοντας φρικτό θάνατο από τον ίδιο της τον πατέρα.
Το πανηγύρι πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 22 Ιουλίου, προς τιμήν της χιώτισσας Αγίας (η καταγωγή της ήταν από την Βολισσό) στην ομώνυμη μονή, 6 χλμ. από τη Βολισσό και περίπου 45 χλμ. από την πόλη της Χίου. Πρόκειται για το πιο διάσημο και μεγαλοπρεπέστερο πανηγύρι του νησιού, με τους πιστούς να ανεβαίνουν με τα πόδια μέχρι τη μονή και στο πλαίσιο των εορτασμών να φτιάχνουν κέρινες κλωστές με τις οποίες ζώνουν τον ναό. Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με την παράδοση ανήμερα του εορτασμού της Αγίας Μαρκέλλας η θάλασσα παίρνει ένα σκούρο κόκκινο χρώμα, όπως το αίμα της Αγίας Μαρκέλλας.
Πανηγύρι του Αγ. Παντελεήμονα, Κάρπαθος
Tο πανηγύρι που διεξάγεται κάθε χρόνο στην περιοχή Στες του νησιού ξεκινάει από την παραμονή της γιορτής του Αγίου Παντελεήμονα στις 27 Ιουλίου. Το δυνατό καρπάθιο κόκκινο κρασί αρχίζει και ρέει στα πρώτα ποτήρια και τροφοδοτεί τους τοπικούς οργανοπαίκτες που περνάνε από κάθε σπίτι του χωριού. Οι μαντινάδες και οι ήχοι του λαούτου και της λύρας απλώνονται σιγά σιγά σε όλη την περιοχή.
Αν και το πανηγύρι ξεκινάει από νωρίς το μεσημέρι, το παιχνίδι της «κούπας», όπου μικροί και μεγάλοι καλούνται να κατεβάσουν το ποτήρι τους πριν τελειώσει το τραγούδι, αποτελεί έθιμο που τηρείται από όλους ανεξαιρέτως.
Κρήτη
Από τη λίστα, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η Κρήτη, διάσημη για τα πανηγύρια της και τα κρητικά γλέντια που στήνονται συχνά. Έτσι και στους 4 νομούς του νησιού σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού πραγματοποιούνται πολλά πανηγύρια, με αφορμή θρησκευτικές γιορτές, ενώ οι εκδηλώσεις κορυφώνονται στη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου.
Γιορτές σε όλη την Ελλάδα
Ωστόσο, όπως προείπαμε, υπάρχουν και πολλά μέρη στην Ελλάδα που στήνουν τρικούβερτα γλέντια, με αφορμή κάποια γιορτή.
Για παράδειγμα, τον Ιουλίου στις παραλίες της Χηλής Κύμης διεξάγεται η γιορτή του καλαμαριού. Στην Πλαγιά, στη Λευκάδα έχουν την γιορτή της προβατίνας, με ζωντανή μουσική και το κρέας να είναι δωρεάν. στη Μυτιλήνη το δεκαήμερο 1-10 Αυγούστου είναι η γιορτή του ούζου, ενώ στην Αίγινα τον Σεπτέμβριο διεξάγεται η γιορτή του φιστικιού με παραδοσιακό, νησιώτικο γλέντι και άφθονα φιστίκια σε άπειρες παραλλαγές. Στο Λεωνίδιο Αρκαδίας, πάλι, τέλη Αυγούστου γιορτάζουν τη διάσημη τσακώνικη μελιτζάνα.
